पुष्पोत्सवः (सप्तमी-विभक्तिः)
Exercise : Solution of Questions on page Number : 65
NCERT Solutions for Class 6 Sanskrit Roochira Chapter 11 – Pushpotsavah (saptamee-vibhaktah)
प्रश्न 1: वचनानुसारं रिक्तस्थानानि पूरयतः
| एकवचनम् द्विवचनम् बहुवचनम् यथा- मन्दिरे मन्दिरयोः मन्दिरेषु असरे ………. ………. ………. स्थलयोः ………. ………. ………. दिवसेषु क्षेत्रे ……….. ………. ………. व्यजनयोः ………. ………. . ……… पुष्पेषु |
उत्तर 1:
| एकवचनम् द्विवचनम् बहुवचनम् यथा- मन्दिरे मन्दिरयोः मन्दिरेषु असवरे अवसरयोः अवसरेषु स्थले स्थलयोः स्थलेषु दिवसे दिवसयोः दिवसेषु क्षेत्रे क्षेत्रयोः क्षेत्रेषु व्यजने व्यजनयोः व्यजनेषु पुष्पे पुष्पयोः पुष्पेषु |
Exercise : Solution of Questions on page Number : 66
प्रश्न 2:
कोष्ठकेषु प्रदत्तशब्देषु समुचितपदं चित्वा रिक्तस्थानानि पूरयत-
(क) ………. बहवः उत्सवाः भवन्ति। (भारतम्/भारते)
(ख) ………. मीनाः वसन्ति। (सरोवरे/सरोवरात्)
(ग) जनाः………. पुष्पाणि अर्पयन्ति। (मन्दिरेण/मन्दिरे)
(घ) खगाः ………. निवसन्ति। (नीडानि/नीडेषु)
(ङ) छात्राः ……….. प्रयोगं कुर्वन्ति। (प्रयोगशालायाम्/प्रयोगशालायाः)
(च) ………. पुष्पाणि विकसन्ति। (उद्यानस्य/उद्याने)
उत्तर 2:
(क) भारते बहवः उत्सवाः भवन्ति। (भारतम्/भारते)
(ख) सरोवरे मीनाः वसन्ति। (सरोवरे/सरोवरात्)
(ग) जनाः मन्दिरे पुष्पाणि अर्पयन्ति। (मन्दिरेण/मन्दिरे)
(घ) खगाः नीडेषु निवसन्ति। (नीडानि/नीडेषु)
(ङ) छात्राः प्रयोगशालायाः प्रयोगं कुर्वन्ति। (प्रयोगशालायाम्/प्रयोगशालायाः)
(च) उद्याने पुष्पाणि विकसन्ति। (उद्यानस्य/उद्याने)
प्रश्न 3:
अधोलिखितानि पदानि आधृत्य सार्थकानि वाक्यानि रचयत-
| वानराः सिंहाः मयूराः मत्स्याः खगाः |
वनेषु वृक्षेषु जले आकाशे उद्याने |
तरन्ति नृत्यन्ति उत्पतन्ति गर्जन्ति कूर्दन्ति |
उत्तर 3:
(क) वानराः वृक्षेषु कूर्दन्ति।
(ख) सिंहाः वनेषु गर्जन्ति।
(ग) मयूराः उद्याने नृत्यन्ति।
(घ) मत्स्याः जले तरन्ति।
(ङ) खगाः आकाशे उत्पतन्ति।
प्रश्न 4:
प्रश्नानाम् उत्तराणि लिखत-
(क) जनाः पुष्पव्यजनानि कुत्र अर्पयन्ति?
(ख) पुष्पोत्सवस्य आयोजनं कदा भवति?
(ग) अस्माकं भारतदेशः कीदृशः अस्ति?
(घ) पुष्पोत्सवः केन नाम्ना प्रसिद्धः अस्ति?
(ङ) मेहरौलीक्षेत्रे कस्याः मन्दिरं कस्य समाधिस्थलञ्च अस्ति?
उत्तर 4:
(क) जनाः पुष्पव्यजनानि योगमायामंदिरे बख्तियारकाकी समाधिस्थले च अर्पयन्ति।
(ख) पुष्पोत्सवस्य आयोजनं ऑक्टोबर्मासे भवति।
(ग) अस्माकं भारतदेशः उत्सवप्रियः अस्ति।
(घ) पुष्पोत्सवः ‘फूलवालों की सैर’ नाम्ना प्रसिद्धः अस्ति।
(ङ) मेहरौलीक्षेत्रे योगमाया मन्दिरे बख्तियारकाकी समाधिस्थलञ्च अस्ति।
Exercise : Solution of Questions on page Number : 67
प्रश्न 5:
कोष्ठकेषु दत्तेषु शब्देषु उचितां विभक्तिं प्रयुज्य वाक्यानि पूरयत-
यथा-
सरोवरे मीनाः सन्ति। (सरोवर)
(क) …………. कच्छपाः भ्रमन्ति (तडाग)
(ख) …………. सैनिकाः सन्ति। (शिविर)
(ग) यानानि …………. चलन्ति। (राजमार्ग)
(घ) …………. रत्नानि सन्ति। (धरा)
(ङ) बालाः …………. क्रीडयन्ति। (क्रीडाक्षेत्र)
उत्तर 5:
यथा- सरोवरे मीनाः सन्ति। (सरोवर)
(क) तडागे कच्छपाः भ्रमन्ति (तडाग)
(ख) शिविरे सैनिकाः सन्ति। (शिविर)
(ग) यानानि राजमार्गे चलन्ति। (राजमार्ग)
(घ) धरायाम् रत्नानि सन्ति। (धरा)
(ङ) बालाः क्रीडाक्षेत्रे क्रीडयन्ति। (क्रीडाक्षेत्र)
प्रश्न 6:
मञ्जूषातः पदानि चित्वा रिक्तस्थानानि पूरयत-
| पुष्पेषु गङ्गायाम् विद्यालये वृक्षयोः उद्यानेषु |
(क) वयं …………. पठामः।
(ख) जनाः …………. भ्रमन्ति।
(ग) …………. नौकाः सन्ति।
(घ) …………. भ्रमराः गुञ्जन्ति।
(ङ) बालाः …………. फलानि पक्वानि सन्ति।
उत्तर 6:
(क) वयं विद्यालये पठामः।
(ख) जनाः उद्यानेषु भ्रमन्ति।
(ग) गङ्गायाम् नौकाः सन्ति।
(घ) पुष्पेषु भ्रमराः गुञ्जन्ति।
(ङ) बालाः वृक्षयोः फलानि पक्वानि सन्ति।