Exercise : Solution of Questions on page Number : 26
क्रीडास्पर्धा (सर्वनामप्रयोगः)
NCERT Solutions for Class 6 Roochira Part 01 Sanskrit Chapter 04 – Kreeda pratiyogita (sarvanaam ka prayog)
प्रश्न1: उच्चारणं कुरुत-
| अहम् आवाम् वयम् माम् आवाम् अस्मान् मम आवयोः अस्माकम् त्वम् युवाम् यूयम् त्वाम् युवाम् युष्मान् तव युवयोः युष्माकम् |
उत्तर 1: दी गई तालिका को विद्यार्थी स्वयं बोलकर याद करने का प्रयास करें।
प्रश्न 2: निर्देशानुसारं परिवर्तनं कुरुत-
यथा- अहं क्रीडामि। – (बहुवचने) – वयं क्रीडामः।
(क) अहं नृत्यामि। – (बहुवचने) – ……………………………………….
(ख) त्वं पठसि। – (बहुवचने) – ……………………………………….
(ग) युवां गच्छथः। – (एकवचने) – ……………………………………….
(घ) अस्माकं पुस्तकानि। – (एकवचने) – ……………………………………….
(ङ) तव गृहम्। – (द्विवचने) – ……………………………………….
उत्तर 2:
यथा- अहं क्रीडामि। – (बहुवचने) – वयं क्रीडामः।
(क) अहं नृत्यामि। – (बहुवचने) – वयं नृत्यामः
(ख) त्वं पठसि। – (बहुवचने) – यूयम् पठथ
(ग) युवां गच्छथः। – (एकवचने) – त्वं गच्छसि
(घ) अस्माकं पुस्तकानि। – (एकवचने) – मम पुस्तकम्
(ङ) तव गृहम्। – (द्विवचने) – युवयोः गृहे
Exercise : Solution of Questions on page Number : 27
प्रश्न 3:
कोष्ठकात् उचितं शब्दं चित्वा रिक्तस्थानानि पूरयत-
(क) ……………………. पठामि। (वयम्/अहम्)
(ख) ……………………. गच्छथः। (युवाम्/यूयम्)
(ग) एतत् ………………… पुस्तकम्। (माम्/मम)
(घ) ……………………….. क्रीडनकानि। (युष्मान्/युष्माकम्)
(ङ) ……………………….. छात्रे स्वः। (वयम्/आवाम्)
उत्तर 3:
(क) अहम् पठामि। (वयम्/अहम्)
(ख) युवाम् गच्छथः। (युवाम्/यूयम्)
(ग) एतत् मम पुस्तकम्। (माम्/मम)
(घ) युष्मान् क्रीडनकानि। (युष्मान्/युष्माकम्)
(ङ) आवाम् छात्रे स्वः। (वयम्/आवाम्)
प्रश्न 4:
अधोलिखितानि पदानि आधृत्य सार्थकानि वाक्यानि रचयत-
| यूयम्
वयम् युवाम् अहम् त्वम् आवाम् |
लेखं
शिक्षिकां दूरदर्शनं कथां पुस्तकं चित्राणि |
पश्यामि
रचयामः कथयिष्यथः पठिष्यावः लेखिष्यसि नंस्यथ |
उत्तर 4:
(क) यूयम् शिक्षिकां नंस्यथ।
(ख) वयम् चित्राणि रचयामः।
(ग) युवाम् कथां कथयिष्यथः।
(घ) अहम् दूरदर्शनं पश्यामि।
(ङ) त्वम् लेखं लेखिष्यसि।
(च) आवाम् पुस्तकं पठिष्यावः।
प्रश्न 5: उचितपदैः वाक्यनिर्माणं कुरुत-
| मम तव आवयोः युवयोः अस्माकम् युष्माकम् |
यथा- एषा मम पुस्तका।
(क) एतत ……………………. गृहम्
(ख) ……………………. मैत्री दृढा
(ग) एषः ………………… विद्यालयः।
(घ) एषा ……………………….. अध्यापिका।
(ङ) भारतम् ……………………….. देशः।
(च) एतानि ………………………… पुस्तकानि।
उत्तर 5:
(क) एतत् मम गृहम् ।
(ख) आवयोः. मैत्री दृढा ।
(ग) एषः तव विद्यालयः।
(घ) एषा युवयोः अध्यापिका ।
(ङ) भारतम् अस्माकम् देशः ।
(च) एतानि युष्माकम् पुस्तकानि ।
Exercise : Solution of Questions on page Number : 28
प्रश्न 6:
वाक्यानि रचयत-
| एकवचनम् | द्विवचनम् | बहुवचनम् |
| (क) त्वं लेखं लेखिष्यसि । | ………… | ………… |
| (ख)………… | आवाम् वस्त्रे धारयिष्यावः | ………… |
| (ग) अहं पुस्तकं पठिष्यामि । | ………… | ………… |
| (घ)………… | ते फले खादिष्यथः। | ………… |
| (ङ) मम गृहं सुन्दरम् । | ………… | ………… |
| (च)………… | ………… | यूयं गमिष्यथ। |
उत्तर 6 :
| एकवचनम् | द्विवचनम् | बहुवचनम् |
| (क) त्वं लेखं लेखिष्यसि । | युवां लेखे लेखिष्यथः। | यूयं लेखनि लेखिष्यथ। |
| (ख) अहं वस्त्रं धारिष्यामि। | आवाम् वस्त्रे धारयिष्यावः | वयं वस्त्राणि धारयिष्यामः। |
| (ग) अहं पुस्तकं पठिष्यामि । | आवाम् पुस्तके पठिष्यावः। | व्यं पुस्तकानि पठिष्यामः। |
| (घ) सा फलं खादिष्यसि। | ते फले खादिष्यथः। | यूयं फलानि खादिष्यथा। |
| (ङ) मम गृहं सुन्दरम् । | आवयोः गृहं सुन्दरम्। | अस्मांक गृहं सुन्दरम्। |
| (च) त्वम् गमिष्यसि। | युवां गमिष्यथः। | यूयं गमिष्यथ। |
Exercise : Solution of Questions on page Number : 29
प्रश्न 7:
एकवचनपदस्य बहुवचनपदं, बहुवचनपदस्य एकवचनपदं च लिखत-
यथा- एषः एते
सः ……………………………
ताः ……………………………
त्वम् ……………………………
एताः ……………………………
तव ……………………………
अस्माकम् ……………………………
तानि ……………………………
उत्तर 7:
सः ते
ताः सा
त्वम् यूयम्
एताः एषा
तव युष्माकम्
तानि तत्