NCERT Solutions for Class 8 Sanskrit Chapter 9 – सप्तभगिन्य: (प्रत्यय:)
Exercise : Solution of Questions on page Number : 64
प्रश्न 2:
प्रश्नानाम् उत्तराणि एकपदेन लिखत −
(क) अस्माकं देशे कति राज्यानि सन्ति?
(ख) प्राचीनेतिहासे का: स्वाधीना आसन्?
(ग) केषां समवाय: ‘सप्तभगिन्य:’ इति कथ्यते?
(घ) अस्माकं देशे कति केन्द्रशासित प्रदेशा: सन्ति?
(ङ) सप्तभगिनी प्रदेशे क: उद्योग: सर्वप्रमुख: ?
उत्तर 2:
(क) अष्टविंशति:
(ख) सप्तभगिन्य:
(ग) सप्तराज्यानाम्।
(घ) सप्त।
(ङ) वंशोद्योग:।
प्रश्न 3:
अधोलिखितपदेषु प्रकृति − प्रत्ययविभागं कुरूत −
| पदानि | प्रकृति: | प्रत्यय: |
| यथा गन्तुम् | गम् | + तुमुन् |
| (क) ज्ञातुम् | ……. | + ……. |
| (ख) ग्रहीतुम् | ……. | + ……. |
| (ग) पातुम् | ……. | + ……. |
| (घ) श्रोतुम् | ……. | + ……. |
| (ङ) भ्रमितुम् | ……. | + ……. |
उत्तर 3:
| पदानि | प्रकृति: | प्रत्यय: |
| यथा गन्तुम् | गम् | + तुमुन् |
| (क) ज्ञातुम् | ज्ञा | + तुमुन् |
| (ख) ग्रहीतुम् | ग्रह् | + तुमुन् |
| (ग) पातुम् | पा | + तुमुन् |
| (घ) श्रोतुम् | श्रु | + तुमुन् |
| (ङ) भ्रमितुम् | भ्रम् | + तुमुन् |
Exercise : Solution of Questions on page Number : 65
प्रश्न 4:
पाठात् चित्वा तद्भवपदानां कृते संस्कृतपदानि लिखत −
| तद्भव − पदानि | संस्कृत − पदानि |
| यथा सात | सप्त |
| (क) बहिन | ………. |
| (ख) संगठन | ………. |
| (ग) बाँस | ………. |
| (घ) आज | ………. |
| (ङ) खेत | ………. |
उत्तर 4:
| तद्भव − पदानि | संस्कृत − पदानि |
| यथा सात | सप्त |
| (क) बहिन | भगिनी |
| (ख) संगठन | समवाय |
| (ग) बाँस | वंश |
| (घ) आज | अद्य |
| (ङ) खेत | क्षेत्रम् |
प्रश्न 5:
भिन्नप्रकृतिकं पदं चिनुत −
(क) गच्छति, पठति, धावति, अहसत्, क्रीडति।
(ख) छात्र:, सेवक:, शिक्षक:, लेखिका, क्रीडक:।
(ग) पत्रम्, मित्रम्, पुष्पम्, आम्र:, नक्षत्रम्।
(घ) व्याघ्र:, भल्लूक:, गज:, कपोत:, वृषभ:, सिंह:।
(ङ) पृथिवी, वसुन्धरा, धरित्री, यानम्, वसुधा।
उत्तर 5:
(क) अहसत्
(ख) लेखिका
(ग) आम्र:
(घ) कपोत:
(ङ) यानम्
प्रश्न 6:
मञ्जुषात क्रियापदानि चित्वा रिक्तस्थानानि पूरयत −
सन्ति, अस्ति, प्रतीयन्ते, वर्तते, इच्छामि, निवसन्ति, वर्तन्ते
(क) अयं प्रयोग: प्रतीकात्मक: …………
(ख) सप्त केन्द्रशासितप्रदेशा:…………
(ग) अत्र बहव: जनजातीया:…………
(घ) अहं किमपि श्रोतुम्…………
(ङ) तत्र हस्तशिल्पिनां बाहुल्यं…………
(च) सप्तभगिनीप्रदेशा: रम्या: हृद्या च…………
(छ) गुणगौरवदृष्ट्या इमानि वृहत्तराणि…………
उत्तर 6:
| (क) अयं प्रयोग: प्रतीकात्मक: | वर्तते। |
| (ख) सप्त केन्द्रशासितप्रदेशा: | सन्ति। |
| (ग) अत्र बहव: जनजातीया: | निवसन्ति। |
| (घ) अहं किमपि श्रोतुम् | इच्छामि। |
| (ङ) तत्र हस्तशिल्पिनां बाहुल्यं | अस्ति। |
| (च) सप्तभगिनीप्रदेशा: रम्या: हृद्या च | वर्तन्ते। |
| (छ) गुणगौरवदृष्ट्या इमानि वृहत्तराणि | प्रतीयन्ते। |
Exercise : Solution of Questions on page Number : 66
प्रश्न 7:
विशेष्य − विशेषणानाम् उचितं मेलनम् कुरूत −
| विशेषण − पदानि | विशेषण − पदानि |
| अयम् | संस्कृति: |
| संस्कृतिविशिष्टायाम् | इतिहासे |
| महत्त्वाधायिनी | प्रदेश: |
| प्राचीने | समवाय: |
| एक: | भारतभूमौ |
उत्तर 7:
| विशेषण − पदानि | विशेषण − पदानि |
| अयम् | प्रदेश: |
| संस्कृतिविशिष्टायाम् | भारतभूमौ |
| महत्त्वाधायिनी | संस्कृति: |
| प्राचीने | इतिहासे |
| एक: | समवाय: |